صافی یا استرینر (Strainer) چیست و چه کاربردی دارد؟

صافی یا شیر صافی یا استرینر (Strainer) یک نوع از اتصالات بین لوله ها است که به منظور تصفیه مایع (فیلتر کردن یا جدا کردن ماده جامد از مایع) در صنعت استفاده می شود. درواقع صافی یا استرینر مانند یک فیلتر، مانع مخلوط شدن مواد جامد با سیال مایع می شود. استرینر از عبور رسوبات لوله مانند زنگ زدگی و فلس جلوگیری می کند. درواقع استرینر (Strainer) از اتصالات لوله و سایر تجهیزات محافظت می کند و هزینه تعمیر و نگه داری را کاهش می دهد. مهم ترین استفاده استرینر ها قبل از تجهیزات گران قیمت مانند پمپ، جریان سنج، تله های بخار، شیر کنترلی و … است تا از آسیب به این تجهیزات جلوگیری کند.

انواع صافی (Strainer)

استرینر ها (Strainer) بر اساس شکل بدنه خود به دو نوع صافی نوع Y و نوع T یا سبدی تقسیم می شوند. در ادامه به هرکدام به طور مختصر پرداخته می شود.

1.      صافی نوع Y

همان طور که از نام آن مشخص است فیلتر این استرینر با یک زاویه به لوله متصل می شود. ازآنجاکه وضعیت قرارگیری این صافی به حرف Y شباهت دارد به این نام معروف شده است. صافی نوع Y به دو صورت افقی و عمودی قابل نصب است یعنی در هر دو حالتی که جریان به صورت افقی و عمودی از بالا به پایین در حال حرکت باشد می توان این صافی را نصب کرد اما باید توجه داشت در صورتی که این صافی به صورت عمودی نصب شده باشد، باید صفحه آن به سمت پایین باشد. یکی دیگر از نکاتی باید رعایت کرد در صورتی که سیال عبوری بخار گاز است و صافی نوع Y را به صورت افقی نصب شده است باید صفحه به صورت افقی باشد تا آب در آن جمع نشود تا استرینر دچار زنگ زدگی نشود.

بیشترین کاربرد این نوع استرینر در خطوط تحت فشار است. گاهی در موقعیت های خلأ یا ساکشن نیز از آن ها استفاده می شود. صافی نوع Y نسبت به نوع T توانایی نگه داری گل و لای کمتری دارد و به همین دلیل در زمان زودتری نیاز به تمیزکاری پیدا می کند. در سیستم هایی که بخار در آن وجود دارد به طور معمول مشکلی پیش نمی آید به غیر از صورتی که زنگ زیاد یا مواد جامد زیادی مانند گل و لای داشته باشد. گاهی برای جلوگیری از توقف سیستم کارخانه ها یک سوپاپ یا شیر تخلیه در زیر صافی نصب می شود تا بتوان سریع تر و با استفاده از فشار بخار آب آن را تمیز کرد.

2.      صافی نوع T یا سبدی

این نوع استرینر که با نام های سبدی، گلدانی یا نوع T نیز شناخته می شود، یک محفظه ی بزرگ عمودی دارد. به دلیل وجود محفظه ی بزرگ تر در نوع T افت فشار در آن از نوع Y کمتر است. افت فشار کم و ظرفیت بالای نگه داری گل و لای در استرینر نوع T یا سبدی باعث می شود تا از آن ها در خطوط عبوری سیالات مایع بیشتر استفاده شود. همچنین به دلیل دارا بودن مخزن بزرگ تر از آن ها در خطوط بخار با قطر بزرگ نیز استفاده می شود.

یکی از بزرگ ترین مزیت های استرینر نوع T دسترسی مستقیم به قطعه فیلتر کننده است که در صورت جمع شدن آشغال زیاد می توان آن را به طور کامل تعویض کرد. به منظور تخلیه مایع میعان شده از عبور بخار، در این نوع صافی ها از یک پلاگ تخلیه استفاده شده است تا باعث خروج مایعات شود.

یک نوع استرینر سبدی دیگر با طرح دوپلکس نیز وجود دارد که در برابر مواد شیمیایی و خورنده بسیار استفاده می شود. آن ها به نحوه ای ساخته شده اند که به راحتی و بدون هیچ گونه اختلالی در فرایند می توان آن ها را تمیز کرد.

متریال ها و جنس مواد سازنده

برای بدنه ی استرینر های نوع Y و نوع T استفاده از متریال های چدن، برنز، کربن استیل، استنلس استیل (فولاد ضدزنگ) و پلاستیک متداول تر است.

محبوب ترین متریال برای ساخت بدنه چدن است زیرا قیمت پایین تری نسبت به سایر مواد دارد. چدن در سیستم هایی که تحت فشار و دمای بالا نیست استفاده می شود. همچنین چدن در سیستم هایی که مرتباً در برابر شوک مکانیکی یا تغییرات دمایی باشند، مناسب نیست. بیشترین استفاده چدن در سیستم آب غیر آشامیدنی و انواع کمی از محصولات است.

از برنز نیز در سیستم های انتقال آب شور و دریا استفاده فراوان می شود. ازلحاظ قیمت، برنز از چدن گران تر است.

کربن استیل نیز در شرایطی استفاده می شود که دما و فشار بسیار بالا باشد و نیاز به مقاومت بالا در برابر شوک دمایی و مکانیکی داشته باشیم. اغلب در مکان هایی که خطر آتش سوزی وجود دارد از کربن استیل استفاده می شود.

از استنلس استیل یا فولاد ضدزنگ بیشتر در ساخت سبد و صفحه استفاده می شود چون مقاومت بالایی در برابر خوردگی دارد و به راحتی می توان آن را تمیز کرد.