انواع شیرآلات صنعتی بر اساس عملکردشان به چند دسته تقسیم می شوند؟
انواع شیرآلات صنعتی یا ولوها به منظور هدایت یا تنظیم جریان یک سیال در لوله کشی مورد استفاده قرار می گیرند. هرکدام از شیرآلات صنعتی Valve عملکرد متفاوتی دارند و باید با توجه به نوع عملکردشان مورد استفاده قرار بگیرند تا باعث افزایش بهره وری و عمر سیستم لوله کشی شوند.
به طور کلی انواع شیرآلات صنعتی یا ولوها بر اساس عملکرد به صورت زیر دسته بندی می شوند:
- شیرهای قطع و وصل (on/off)
- شیرهای تنظیم کننده جریان
- شیرهای یک طرفه
- شیرهای تغییر دهنده مسیر جریان
- شیرهای کنترل کننده و تنظیم کننده فشار
- شیرهای ایمنی
- شیرهای دسته بندی نشده
در ادامه ی این مقاله به بررسی انواع شیرهای قطع و وصل و شیرهای تنظیم کننده جریان پرداخته می شود.
شیرهای قطع و وصل (on/off)
1. شیر کشویی (Gate valve)
· شیرهای فلکه کشویی لغزنده (Solid Wedge Gate Valve)
این شیرآلات صنعتی که به شیرهای فلکه کشویی یا دروازه ای لغزنده معروف هستند یک دیسک (Disc) گوه ای دارند که این دیسک (Disc) می تواند انعطاف پذیر یا سخت باشد. در سایزهای بزرگ تر از 6 اینچ علاوه بر قطع و وصل جریان از این شیرها می توان به عنوان تنظیم کننده جریان نیز استفاده کرد. شیرهای Solid Wedge Gate Valve را می توان برای اکثر سیالات مانند بخار، روغن، آب و گاز استفاده کرد.
· Double Disc Parallel – Seat Gate Valve
همان طور که از اسم این شیرآلات صنعتی مشخص است، این شیر دارای دو دیسک (Disc) موازی است. این دو دیسک (Disc) با یک Spreader در زمان بسته شدن شیر به محل سیت (Seat) خود فشرده می شوند. از این شیرها برای تنظیم جریان استفاده نمی شود. شیرهای Double Disc Parallel در دماهای معمولی برای انتقال مایعات و گازها به کار می روند. این شیرها معمولاً عمودی نصب می شوند تا از قفل شدن دیسک ها (Disc) جلوگیری شود.
· Double Disk Wedge Gate Valve (Split Wedge Gate Valve)
این شیرآلات صنعتی مانند شیرهای فلکه کشویی دو دیسک (Disc) موازی هستند اما دیسک (Disc) این شیرها گوه مانند است و بدون Spreader با یک زاویه روی سیت (Seat) قرار می گیرد.
· Single Seat Single Disc Gate Valve
شیرآلات صنعتی به منظور انتقال گازهای فشار پایین و انتقال خمیر کاغذ استفاده می شوند. این شیرها برای تنظیم جریان سیال نیز استفاده می شوند. اگر جریان از سمت سیت (Seat) وارد شود، شیر عملکردی مناسب نخواهد داشت.
· Single Disk Parallel Seats Gate Valve
ورود جریان در شیرآلات دروازه ای یا گیت ولو برخلاف شیرهای لغزشی تک سیت (Seat)، می تواند از هر دو طرف باشد. از این شیرها جهت انتقال هیدروکربن های مایع و گاز استفاده می شود.
2. شیرهای سماوری (Plug Valve)
شیرآلات سماوری یا پلاگ ولو (Plug Valve) یک دیسک (Disc) استوانه ای شکل یا مخروطی دارند. این شیرآلات دارای معایب و مزایای مختص به خود هستند. مهم ترین مزیت این شیر صنعتی کم حجم بودن و حرکت 90 درجه ای دستگیره آن است.
گاهی شیرهای Plug قفل می شوند و نیاز به نیروی زیادی برای باز شدن دارند. با استفاده از سیت های با اصطکاک های پایین مانند تلفون یا با روغن کاری یا با استفاده از گیربکس این مشکلات نیز حل می شوند. این شیرها برای انتقال روغن، آب، گاز و فاضلاب بسیار مناسب هستند.
3. Line Blind Valve
یکی از شیرهای مسدود کننده جریان هستند که دارای یک فلنج با یک دیسک Spectacle یا کورکننده هستند.
4. شیر پروانه ای
مهم ترین مزیت های شیر پروانه ای کم حجم بودن و حرکت دورانی دستگیره آن (تا 90 درجه) است. همچنین به علت نحوه طراحی این شیرها سیال در آن ها تله نمی شود. شیرهای پروانه ای در تمام سایزها و با جنس های متفاوت تولید می شوند. کاربرد این شیرها در سیستم های خلأ و انتقال سیالات مایع و پودرها است. سیت (Seat) های پلاستیکی محدودیت دما دارند. شیرهای پروانه ای فلنج دار می توانند در بین دو فلنج و لوله قرار گیرند. توصیه می شود شیر پروانه ای ویفری را به همراه فلنج اسلیپون یا فلنج دنده ای بهتر است استفاده نشود زیرا آب بندی مناسبی ایجاد نخواهد کرد.
5. Rotary Ball Valve
مزیت های بال ولو ، آب بندی قابل اطمینان، حجم کم، تعمیر آسان، نیروی گشتاور محرکه کم، حرکت 90 درجه دستگیره و تنوع در سایزهای بزرگ است. از طرفی دیگر در این شیرها امکان گیر افتادن سیال در بدنه و دیسک (Disc) وجود دارد. بیشترین کاربرد انواع شیرهای صنعتی در سیستم های خلأ و در انتقال روغن، گاز، آب و فاضلاب است.
شیرهای تنظیم کننده جریان
1. شیرهای کروی (Globe Valve)
شیرهای کروی یا گلاب ولو در دو نوع مستقیم یا زاویه ای وجود دارند. این شیرآلات در تنظیم جریان سیال کاربرد دارند. در سایزهای بزرگ تر از 6 اینچ از شیر کروی و شیر پروانه ای برای کنترل جریان استفاده می شود. در حالت بسته بودن شیر، به منظور بسته شدن بهتر مسیر سیال و عدم برخورد دیسک (Disc) به سیت (Seat) بهتر است جریان سیال از سمت دسته به سیت (Seat) باشد. در صورتی که احتمال جدا شدن دیسک (Disc) از دسته و بسته شدن شیر وجود دارد و یا از دیسک (Disc) ترکیبی استفاده شده باشد بهتر است جریان از سمت سیت (Seat) به دسته باشد.
· Angle Valve
مسیر ورودی و خروجی این شیر کروی (Globe Valve) یک زاویه 90 درجه نسبت به هم دارند. وجود این زاویه 90 درجه در این شیر باعث می شود تا در استفاده از زانوی 90 درجه صرفه جویی شود. این مزیت باعث می شود تا این شیر در مسیرهای زاویه دار خطوط لوله کشی کاربرد بیشتری داشته باشند.
· Plug Type Disc Globe Valve
این نوع شیر کروی برای تنظیم مخلوط های جامد و مایع یا در سیستم هایی دارای شرایط سخت مانند سیستم آب بویلر و تخلیه هوا، استفاده می شوند.
· Y – Body Globe Valve
همان طور که از نام این نوع شیرآلات صنعتی مشخص است، بدنه آن ها به شکل Y است و دستگیره آن، یک زاویه 45 درجه نسبت به مجراهای آن دارد. این نوع شیرهای کروی برای انتقال سیالات خورنده بسیار مناسب هستند زیرا الگوی جریان ایجادشده در این شیرها آرام تر است.
· Composition Globe Valve
این شیر صنعتی در مواردی که تنظیم جریان بسیار سخت باشد، استفاده می شود. در این شیر از یک دیسک (Disc) ترکیبی قابل تعویض استفاده شده است که ارتعاشات را خنثی می کند و مانع آسیب رسیدن به سیت (Seat) می شود. در محیط های بسته، تنظیم کردن جریان می تواند باعث آسیب به سیت (Seat) شود.
· Double Disc Globe Valve
این نوع شیر کروی دو دیسک (Disc) جدا از هم دارد که توسط یک شفت به هم متصل شده اند. این دو دیسک (Disc) بر روی سیت (Seat) قرار گرفته اند. این شیرها معمولاً به منظور کنترل و تنظیم فشار بخار یا گازهای دیگر استفاده می شوند.
2. شیر سوزنی (Needle Valve)
شیرهای سوزنی نوعی از شیرآلات هستند که جهت کنترل جریان و تنظیم جریان مایعات و گاز به کار می روند. این شیرهای سوزنی دارای یک سیت (Seat) با سطح مقطعی بزرگ هستند که در برابر جریان مقاومت می کنند.
3. شیر فشاری (Squeeze valve)
شیرهای فشار جهت تنظیم جریان مایع های سنگین، فاضلاب، لزج و پودرها استفاده می شوند. تنها شیرهای فشاری که یک سیت (Seat) مرکزی دارند، به طور کامل بسته می شوند و انواع شیرآلات صنعتی دیگر آن حداکثر تا محدوده 80 درصد شیر بسته می شوند.
